سیری در مفاهیم و تعاریف بهداشت صنعتی – علیرضا محمودی فرد

طبق گزارش کلام ماندگار، مباحث حیطه‌های بهداشتی و ایمنی، همواره از اهمیت زیادی برخوردارند؛ موضوعات صنعت به‌طور کلی در این زمینه‌ها، دو جنبه دارند: ۱) جنبه‌های بهداشتی و ۲) جنبه‌های حفاظت و ایمنی.

برای تقسیم‌بندی حیطه‌های مربوطه می‌توان گفت مباحث حیطه‌های ایمنی و بهداشت صنعتی، در دو شاخه‌ی ۱) ایمنی و ۲) بهداشت صنعتی، تقسیم می‌شوند؛ مباحث بهداشتی نیز از کل به جزء، شامل سه زیرمبحث ۱) بهداشت، ۲) بهداشت شغلی (بهداشت کاری، بهداشت حرفه‌ای) و ۳) بهداشت صنعتی می‌شوند.

تعاریف بهداشت صنعتی

اصولا بهداشت، یک مفهوم کلی و عمومی دارد و در همه‌جا مطرح است و می‌توان گفت که بهداشت، علم و هنر دست‌یابی به سلامتی است؛ اما وقتی صحبت از بهداشت صنعتی، بهداشت کار، بهداشت حرفه‌ای، بهداشت شغلی یا بهداشت کار به میان می‌آید (که همه تقریبا یک مفهوم را دارند)، محدود کردن و کاربرد اصول بهداشتی در محیط کاری و صنعتی مطرح است.

بهداشت کار (بهداشت حرفه‌ای، بهداشت شغلی یا بهداشت صنعتی): رشته‌ای از بهداشت عمومی است که با مسائل بهداشتی و درمانی در محیط کار یا افرادی که در یک سازمان اشتغال دارند، سروکار دارد. در این خصوص در سطح دنیا، دو سازمان بین‌المللی وابسته به سازمان ملل متحدد تحت‌عناوین سازمان بین‌المللی کار و سازمان بهداشت جهانی فعالیت دارند.

بهداشت کار: عبارت است از فراهم کردن موجبات سلامتی، تندرستی و شادابی جسمانی و روانی برای کارکنان در یک سازمان و محیط کاری و همچنین مراجعان به سازمان و همین‌طور رعایت اصولی که از بیماری‌ها و حوادث ناشی از کار کردن در محیط‌های صنعتی جلوگیری می‌کند.

بهداشت، به این معنی است که کارکنان را از هرگونه بیماری مصون بداریم؛ برای سالم نگهداشتن وضعیت جسمانی و روانی آن‌ها تلاش نماییم؛ ایمنی به این معناست که کارکنان را از آسیب‌هایی که در محیط کاری وجود دارد، محافظت کنیم. ایمنی و بهداشت صنعتی، از این حیث دارای اهمیت ویژه‌ای هستند که زمانی که کارکنان از سلامت جسمی و روانی برخوردار باشند و محیط فعالیت آن‌ها ایمن باشد، اثربخش‌تر عمل خواهند نمود؛ از این‌رو مدیران باید در به‌کارگیری ایمنی و بهداشت صنعتی، کوشا باشند.

ایمنی محیط کار

ایمنی، به شرایطی اطلاق می‌شود که منابع انسانی را از عوامل زیان‌باری که می‌توانند سلامتی آنان را به خطر بیندازند، مصون می‌دارد؛ مسؤلیت ایمن‌سازی در محیط کار، برعهده مدیران سطوح بالای سازمان، به‌ویژه مدیران پرسنلی است؛ ناگفته نماند که همکاری کلیه کارکنان در محیط‌های کاری، از اهمیت بالایی برخوردار است.

به‌عنوان تعریف کامل‌تری از ایمنی محیط می‌توان گفت ایمنی محیط عبارت است از: فراهم آوردن موجباتی كه از بیماری‌ها و حوادث ناشی از كارهای صنعتی جلوگیری می‌كند؛ یعنی هر چه تعداد حوادث ناشی از كار كمتر باشد، می‌توان گفت كه ایمنی بیشتری در محیط كار وجود دارد.

ایمنی و بهداشت محیط کار

در محیط‌های کاری و صنعتی، ماشین‌آلات و تجهیزات بسیاری وجود دارد که می‌توانند کارکنان را در معرض مخاطرات مختلف قرار دهند؛ با گسترش روزافزون تکنولوژی، احتمال وقوع مخاطرات و حوادث در محیط‌های کاری، افزایش می‌یابد. حوادثی که در محیط‌های کاری اتفاق می‌افتند، می‌توانند منجر به نقص عضو و مرگ فرد شوند که غیر قابل جبران خواهند بود؛ نبود یک فرد متخصص و با تجربه در محیط‌های صنعتی که به ایمنی و بهداشت کار مسلط باشد، می‌تواند زیان سنگینی را به سازمان وارد نماید.

علیرضا محمودی فرد – مدرس دانشگاه و مشاور رئیس در امور تجارت و بازرگانی بین‌الملل مرکز خدمات مشاوره‌ای مدیریت و امور بازرگانی سپهر تجارت ایرانیان