تأثیر بانک‌ها بر نقدینگی در اقتصاد – علیرضا محمودی فرد

رسانه خبری تحلیلی کلام ماندگار | نقدینگی به قابلیت یک دارایی برای تبدیل به پول نقد بدون تأثیر قابل توجه بر قیمت آن اشاره دارد. بانک‌ها به‌عنوان نهادهای مالی مهم در سیستم اقتصادی، نقش اساسی در مدیریت و تنظیم سطح نقدینگی دارند. این یادداشت به بررسی تأثیر بانک‌ها بر نقدینگی، ارکان کلیدی این تأثیر و روابط میان آنها می‌پردازد.

1. نقش بانک‌ها در ایجاد نقدینگی

بانک‌ها به‌عنوان واسطه‌های مالی، منابع مالی را از سپرده‌گذاران جمع‌آوری کرده و آن‌ها را در قالب وام به وام‌داران ارائه می‌دهند؛ این فرآیند می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر نقدینگی در اقتصاد داشته باشد.

خلق پول: بانک‌های تجاری با اعطای وام‌ها و سپس واریز مجدد این وجوه در حساب‌های دیگر، سطح بالاتری از نقدینگی را به‌وجود می‌آورند؛ این پدیده که به خلق پول از طریق وام‌دهی معروف است، یکی از عوامل اصلی در تنظیم سطح نقدینگی است (Friedman & Schwartz, 1963).

ضریب نقدینگی: ضریب نقدینگی که نشان‌دهنده نسبت سپرده‌های بانکی به بدهی کل بانک است، می‌تواند مؤثر بر میزان وام‌هایی باشد که بانک‌ها می‌توانند ارائه دهند؛ این امر به‌طور مستقیم به نقدینگی در اقتصاد مرتبط است (Mishkin, 2016).

2. تأثیر سیاست‌های پولی

سیاست‌های پولی بانک مرکزی، مخصوصا نرخ بهره، تأثیر زیادی بر فعالیت‌های بانک‌ها و به تبع آن بر نقدینگی دارد:

نرخ بهره: افزایش یا کاهش نرخ بهره می‌تواند به‌طور مستقیم بر تمایل مردم به سپرده‌گذاری و وام‌گیری تأثیر بگذارد؛ به‌عنوان مثال، نرخ بهره پایین‌تر معمولاً باعث افزایش وام‌گیری و در نتیجه افزایش نقدینگی می‌شود (Blinder, 2000).

ابزارهای سیاست پولی: بانک‌های مرکزی با استفاده از ابزارهایی مانند عملیات بازار باز، ذخایر اجباری و نرخ تسهیلات، می‌توانند وضعیت نقدینگی را در اقتصاد تنظیم کنند. این ابزارها به بانک‌ها اجازه می‌دهد تا در تعامل با بازار پول، نقدینگی را مدیریت کنند (Bernanke & Gertler, 1995).

3. تأثیرات جهانی و اقتصادی

تغییرات در سیاست‌های بانک‌ها علی‌الخصوص در سطح بین‌المللی، تأثیرات قابل توجهی بر نقدینگی دارند:

تغییرات جهانی: بحران‌های مالی و تغییرات اقتصادی در کشورهای دیگر می‌تواند بر ورود و خروج سرمایه و در نتیجه بر سطح نقدینگی در داخل کشورها تأثیر بگذارد؛ در این زمینه، بانک‌ها به‌عنوان نهادهای مالی بین‌المللی، می‌توانند نقش مهمی ایفا کنند (Obstfeld & Rogoff, 2001).

واکنش به شوک‌های اقتصادی: بانک‌ها باید به سرعت به شوک‌های اقتصادی واکنش دهند و سطح نقدینگی را تنظیم کنند؛ این امر به‌ویژه در دوره‌های بحران مالی مهم است و بانک‌ها باید به‌گونه‌ای عمل کنند که از ایجاد بحران‌های نقدینگی جلوگیری نمایند (Angelini, et al., 2016).

4. چالش‌های نظارتی و یادگیری

با توجه به اهمیت بانک‌ها در نقدینگی، نظارت بر آن‌ها نیز حایز اهمیت است:

نظارت بر ریسک: نهادهای نظارتی باید از ریسک‌های بالقوه بانک‌ها آگاه باشند و به تنظیم و نظارت بر فعالیت‌های آن‌ها بپردازند تا بتوانند نقدینگی را حفظ کنند (Basel Committee on Banking Supervision, 2006).

یادگیری و بهبود: تجزیه و تحلیل تجربیات گذشته می‌تواند به توسعه استراتژی‌های بهتر در مدیریت نقدینگی کمک کند. بانک‌ها باید بر اساس شرایط اقتصادی و ویژگی‌های بازار، به اصلاح و بهبود رویه‌های خود بپردازند (Kashyap & Stein, 2000).

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

بانک‌ها به‌عنوان عوامل کلیدی در مدیریت نقدینگی نقش مهمی دارند؛ از طریق خلق پول، سیاست‌های پولی و نظارت، آن‌ها تأثیر زیادی بر سطح نقدینگی در اقتصاد دارند. با توجه به چالش‌ها و تغییرات جهانی، ادامه نظارت و بهبود فرآیندهای بانکی برای هر کشوری، ضروری است.

تنظیم: علیرضا محمودی فرد – سردبیر پایگاه خبری کلام قلم