تاریخچه‌ای از دروازه‌های ورزش پرطرفدار فوتبال – علیرضا محمودی‌فرد

به گزارش کلام ماندگار، دروازه‌های فوتبال که امروزه برای همه کاملا شناخته شده هستند، اولین بار در کشور انگلستان طراحی شده و مورد استفاده قرار گرفتند. در سال ۱۸۶۳ اتحادیه فوتبال انگلستان، اندازه طول این دروازه‌ها را ۷ متر و ۳۲ سانتی‌متر تعیین کرد؛ از آن زمان تاکنون نیز هنوز کسی یا سازمانی اندازه این دروازه‌ها را تغییر نداده است؛ البته در ابتدا تیرک بالای دروازه وجود نداشت، اما اتحادیه فوتبال انگلستان پس از مدتی به‌منظور جلوگیری از ادعای بازیکنان مبنی‌بر این که توپ گل شده است و از بالای دروازه نگذشته، نواری چوبی روی آن تعبیه کرد، که فاصله‌ی آن از زمین ۲ متر و ۴۴ سانتی‌متر بود که این اندازه نیز تاکنون پابرجا مانده است.

اما شکل فعلی دروازه‌های فوتبال، با فرم گذشته‌ی آن، تفاوت‌هایی دارد؛ به‌عنوان مثال تا سال ۱۹۲۰ پشت دروازه‌ها گرد بود، اما در آن سال پرکینز رئیس شرکت طرف قرارداد برای ساخت دروازه‌های استاندارد در ناتینگهام، میله پشت دروزاه‌ها را به فرم بیضی درآورد و بدین‌ترتیب برای اولین بار باشگاه ناتینگهام فارست، از این فرم دروازه در رقابت‌های خود استفاده کرد؛ البته این تغییر خود موجب بروز اختلافاتی شد؛ چرا که در آن زمان باشگاه‌های اسکاتلندی زیادی همچنان همان طرح دایره شکل را در دروازه‌های خود حفظ کردند، اما امروزه دروازه‌های با تیرک بیضی، مورد استفاده بسیاری از باشگاه‌های بزرگ است.

از سوی دیگر تا اول دهه ۱۹۸۰ جنس بیشتر دروازه‌ها از چوب بود، اما در سال‌های اخیر تولیدکنندگان دروازه‌ها معمولا از جنس آلومینیم سبک یا استیل برای ساخت استفاده می‌کنند؛ چرا که حفاظت و نگهداری از آن بسیار آسان‌تر است؛ اما آنچه بیش از همه‌ی این موارد تعجب آور می‌باشد، این است که دروازه‌های فوتبال حدود ۱۰۰ سال است که تقریبا بدون تغییر اساسی باقی مانده‌اند.

در ادامه استفاده از تور دروازه برای جلوگیری از جرزنی صورت گرفت؛ پس از مشخص شدن خصوصیات چارچوب دروازه، بحث و درگیری در چند دیدار باعث شد تا دروازه‌های فوتبال، تکمیل‌تر گردند، به‌صورتی‌که پس از اعتراض شدید ایرلندی‌ها در جریان شکست ۹-۱ مقابل تیم ملی فوتبال انگلیس که معتقد بودند هر ۹ گل انگلیسی‌ها از بالای تیر افقی رد شده است، تدابیر جدیدی اندیشیده شد؛ این راه‌حل توسط ایده جان برودی الهام گرفته شد، چون این مهندس لیورپولی تصمیم گرفت تا برای از بین بردن جر و بحث‌های پیرامون این موضوع، یک چیزی برای به دام انداختن توپ بسازد، تا اینکه در سال ۱۸۹۱ نمونه اولیه آن با تور در ناتینگهام به‌صورت آزمایشی مورد استفاده قرار گرفت، تا اینکه به‌صورت رسمی در فینال جام حذفی ۱۸۹۲ استفاده شد.

تصویری نمادین از دروازه فوتبال در شکل زیر آمده است.

دروازه در فوتبال، فضایی مستطیلی شکل در دو سوی زمین بازی و چهارچوب مانندی است فلزی شامل سه تیرک (یکی افقی و دو تا عمومی) که قسمت پایینی آن را زمین تشکیل می‌دهد و با خطی سفید نشان داده شده است. اگر توپ از خطِ این چهارچوب عبور کند، داخل دروازه محسوب شده، که اصطلاحا می‌گویند توپ گل شده است (یا تیم گل زده است)؛ باید توجه داشت که توپ باید به‌طور ‌کامل از تمام خط عبور کند، تا به اصطلاح گل شود؛ در غیر این‌صورت، گل محسوب نمی‌شود. درون دروازه با توری سفیدرنگ (غالبا مربعی یا شش ضلعی) از فضای بیرون، جدا شده است.

اندازه دروازه فوتبال چمنی، بر اساس گروه سنی بازیکنان تعیین می‌شود، اما به‌طور کلی طبق قوانین فیفا، در بازی‌های رسمی بزرگسالان، دروازه یک مستطیل ۷٫۳۲ متری (ارتفاع) در ۲٫۴۴ متری (عرض) است.

تصویری واقعی از یک دروازه فوتبال (مربوط به مسابقات بزرگسالان نیست) ارائه شده است.

علیرضا محمودی‌فرد – محقق علوم و آمارهای ورزشی