سیری در اخلاق حرفه‌ای – علیرضا محمودی فرد
به گزارش کلام ماندگار، اخلاق حرفه‌ای مفهومی خاص است که هم می‌توان آن را از نظر لغوی بررسی نمود و هم از نظر کاربردی. تقسیم‌بندي اخلاق اخلاق در یک تقسیم‌بندی به موارد زیر تقسیم می‌شود: – اخلاق توصیفی: به توصیف و معرفی اخلاقیات افراد، گروه‌ها و جوامع مختلف می‌پردازد و صرفا به‌دنبال توصیف و گزارش […]
به گزارش کلام ماندگار، اخلاق حرفه‌ای مفهومی خاص است که هم می‌توان آن را از نظر لغوی بررسی نمود و هم از نظر کاربردی.
تقسیم‌بندي اخلاق
اخلاق در یک تقسیم‌بندی به موارد زیر تقسیم می‌شود:
– اخلاق توصیفی: به توصیف و معرفی اخلاقیات افراد، گروه‌ها و جوامع مختلف می‌پردازد و صرفا به‌دنبال توصیف و گزارش اخلاقیات خاص است؛ روش بحث، تجربی و تاریخی بوده و هدف از آن صرفا آشنایی با نوع رفتار اخلاقی فرد یا جامعه‌اي خاص می‌باشد. این نوع مطالعات معمولا از سوي جامعه‌شناسان، مردم‌شناسان و مورخان، صورت می‌گیرد.
– اخلاق هنجاري یا دستوري: به بررسی اَفعال اختیاري انسان از حیث خوبی و بدي و بایستگی و نبایستگی می‌پردازد؛ روش بحث، استدلالی و عقلی است، نه تجربی و تاریخی. هدف از آن، ارائه نظریه و دیدگاهی معقول براي تبیین خوبی و بایستگی یا بدي و نبایستگیِ یک عمل است. مثلا اگر در یک نظام اخلاقی گفته شود”عدالت خوب است و باید عدالت ورزید” در اخلاق هنجاري به‌دنبال ملاك این حکم و دلیل هستند و در اصل به‌دنبال پاسخ پرسش‌ها و فلسفه و دلیل درستی کارها هستند و معیار تمایز خوب و بد و اینکه چرا باید این اعمال انجام پذیرد.
– اخلاق کاربردي: در حقیقت زیرمجموعه اخلاق هنجاري است که در حوزه خاصی از زندگی فردي و اجتماعی کاربرد دارد. اخلاق کاربردي به کاربرد و تطبیق استدلال‌ها، اصول، ارزش‌ها، ایده‌آل‌هاي اخلاقی و به رفتارهاي اخلاقی اعم از رفتارهاي فردي و اجتماعی می‌پردازد و هدف از آن ارزش‌گذاري و ارزیابی اخلاقی و در نتیجه پذیرش یا انکار آن خط مشی‌ها و رفتارهاست. اخلاق کاربردي در صدد آن است که کاربرد و اَعمال منظم و منطقی نظریه اخلاقی را در حوزه مسائل اخلاقی خاص نشان دهد؛ مانند: اخلاق پژوهشی، اخلاق نقد، اخلاق گفتگو، اخلاق دانشجویی و اخلاق حرفه‌اي. قبل از پرداختن به اخلاق حرفه‌اي می‌خواهیم به تعریف حرفه و وجه تمایز حرفه از شغل بپردازیم و سپس در مورد اخلاق حرفه‌اي و ویژگی‌ها، اصول و ضرورت مطالعه آن، مطالعه کنیم.
بررسی مفهوم حرفه
حرفه، رشته‌کارهایی است که ممکن است سر تا سر عمر داشته باشیم، یا تغییر کند. در اصل مهارت‌هایی است که افراد طبق علایق و استعدادهاي خود به آن‌ها می‌پردازند و با آموزش‌هاي خاص تکمیل می‌گردد. امکان دارد که افراد، حرفه‌هاي متفاوتی داشته باشند که گاهی این حرف با هم مشابهت و یا تفاوت داشته باشد، اما شغل، کاري است که فرد معمولا به‌صورت دائمی آن را انجام می‌دهد و در قبال انجام آن، حقوق و دستمزد دریافت می‌کند و برعکسِ حرفه، شاید فرد رغبت چندانی براي انجام آن نداشته باشد و مهارت و استعداد کافی در آن شغل نداشته و فقط از روي اجبار آن را بپذیرد.
تعاریفی از اخلاق حرفه‌اي
اخلاق حرفه‌اي، زیرمجموعه‌ی اخلاق کاربردي است و در ابتدا، مفهوم اخلاق حرفه‌اي، به‌معناي اخلاق کار و اخلاق مشاغل به‌کار می‌رفت. تعاریف مختلفی از اخلاق حرفه‌اي، ارائه شده است که برخی از آن‌ها عبارتند از:
– اخلاق حرفه‌اي یکی از شعبه‌هاي جدید اخلاق است که می‌کوشد به مسائل اخلاقی حرفه‌هاي گوناگون، پاسخ داده و براي آن اصولی خاص متصور است.
– اخلاق حرفه‌اي، به مسائل و پرسش‌هاي اخلاقی و اصول و ارزش‌هاي اخلاقی یک نظام حرفه‌اي می‌پردازد و ناظر بر اخلاق در محیط حرفه‌اي است.
– مقصود از اخلاق حرفه‌اي، مجموعه قواعدي است که باید افراد داوطلبانه و بر اساس نداي وجدان و فطرت خویش در انجام کار حرفه‌اي رعایت کنند، بدون آن که الزام خارجی داشته باشند، یا در صورت تخلف، به مجازات‌هاي قانونی دچار شوند.
– اخلاق حرفه‌اي، تامل درباره ابعاد اخلاقی، مسائل و موضوعاتی است که به مشاغل خاصی مربوط می‌شود؛ مانند: اخلاق پزشکی، اخلاق تجارت، اخلاق روزنامه‌نگاري، اخلاق مهندسی و ….
ویژگی‌هاي اخلاق حرفه‌اي
امروزه در اخلاق حرفه‌اي، تلقی” شما حق دارید و من تکلیف “مبناي هرگونه اخلاق در کسب و کار است؛ این مبنا از رفتار ارتباطی فرد، به‌صورت اصلی براي ارتباط سازمان با محیط قرار می‌گیرد و سازمان با دغدغه رعایت حقوق دیگران، از تکالیف خود می‌پرسد. ویژگی‌هاي اخلاق حرفه‌اي عبارت است از:
- مسئولیت‌پذیري: در این مورد فرد پاسخ‌گوست و مسئولیت تصمیم‌ها و پیامدهاي آن را می‌پذیرد، سرمشق دیگران است، به درست‌کاري وخوش‌نامی در کارش اهمیت می‌دهد، براي اداي تمام مسئولیت‌هاي خویش کوشاست و مسئولیتی را که به‌عهده می‌گیرد با تمام توان و خلوص نیت انجام می‌دهد.
- برتري‌جویی و رقابت‌طلبی: در تمام موارد فرد سعی می‌کند ممتاز باشد، اعتماد به نفس دارد، جدي و پرکار است، به موقعیت فعلی خود راضی نیست و از طریق شایسته دنبال ارتقاي خود است، اما سعی نمی‌کند به هر طریقی در رقابت برنده باشد.
- صادق بودن: مخالف ریاکاري و دورویی است، به نداي وجدان خود گوش فرا می‌دهد، در همه حال به شرافتمندي توجه می‌کند، شجاع و با شهامت است.
- احترام به دیگران: به حقوق دیگران احترام می‌گذارد، به نظر دیگران احترام می‌گذارد، خوش‌قول و وقت‌شناس است، به دیگران حق تصمیم‌گیري می‌دهد، تنها منافع خود را مرجح نمی‌داند.
- رعایت و احترام نسبت به ارزش‌ها و هنجارهاي اجتماعی: براي ارزش‌هاي اجتماعی، احترام قائل است، در فعالیت‌هاي اجتماعی مشارکت می‌کند، به قوانین اجتماعی احترام می‌گذارد و در برخورد با فرهنگ‌هاي دیگر متعصبانه عمل نمی‌کند.
- عدالت و انصاف: طرفدار حق است، در قضاوت تعصب ندارد، بین افراد از لحاظ فرهنگی، طبقه اجتماعی، اقتصادي، نژاد و قومیت، تبعیض قائل نمی‌شود.
- همدردي با دیگران: دلسوز و رحیم است، در مصائب دیگران شریک می‌شود و از آنان حمایت می‌کند، به احساس دیگران توجه می‌کند و مشکلات دیگران را مشکل خود می‌داند.
- وفاداري: به وظایف خود متعهد است، رازدار دیگران بوده و معتمد سایرین است.
علیرضا محمودی فرد – مدرس اخلاق حرفه‌ای در دانشگاه و مشاور بازاریابی صادراتی در کشورها، در مرکز مشاوره کسب و کار و خدمات کارآفرینی و اشتغال پرتو مدیران خلیج فارس
ارسال دیدگاه
مجموع دیدگاهها : 0در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : 0