فلسفه استفاده از شستی دابل در مدارهای چپگرد/راستگرد برق صنعتی – علیرضا محمودی فرد

طبق گزارش کلام ماندگار، استفاده از شستی‌های دابل در مدارهای چپگرد/راستگرد کند و تند و بسیاری مدارهای دیگر برق صنعتی، متداول بوده و توصیه می‌شود؛ بسیاری از مدارها را که برای صحت عملکردشان، عملا بدون این شستی‌ها نمی‌توان بست.

حال، علت استفاده از شستی‌های دابل در مدارهای چپگرد/راستگرد چیست؟

آیا استفاده از شستی‌های استارت نیز برای چنین مدارهایی عملی است؟

شستی دابل (Double Pushbotton Switch) یا اصطلاحا شستی استارت-استپ دوبل، یکی از انواع شستی‌های مورد استفاده در مدارهای رله-کنتاکتوریِ حیطه برق صنعتی است که دو تیغه داشته، که در صورت تحریک با فشردن آن، همزمان هر دو تیغه که معکوس عملکرد یک‌دیگر را دارند، عمل می‌کنند؛ این دو تیغه شامل یک تیغه‌ی در حالت عادی باز و یک تیغه‌ی در حالت نرمال بسته هستند؛ بدین‌صورت که در صورت تحریک، هر تیغه، خلاف حالت نرمال خود را ایجاد می‌کند؛ یعنی تیغه‌ی حالت عادی باز، بسته شده و تیغه‌ی حالت عادی بسته، باز می‌شود.

بحث‌های مربوط به حفاظت و ایمنی، همواره مهم‌ترین مبحث در کارهای برقی و فنی است؛ پیشگیری از وقوع هرگونه مشکل، آسیب مالی یا جانی، پیش‌بینی اتفاقات، استفاده از وسایل و ابزارآلات مناسب و رعایت اصول و استانداردها در فعالیت‌های برقی، اوجب واجبات این دست از فعالیت‌هاست؛ شستی دابل، برای دست‌یابی به صحت عملکرد برخی مدارها، لازم است؛ در برخی مدارها برای رسیدن به کارکرد درست، در برخی برای حفاظت و در برخی برای هر دو مورد، از شستی‌های دابل استفاده می‌شود. این شستی در مدار مربوط به چپگرد/راستگرد (کند یا تند)، حفاظت کاملی را برای مدار به ارمغان می‌آورد. اگر از شستی‌های استارت برای چنین مداری استفاده شود، حفاظت کاملی نخواهیم داشت (برای زمانی که کاربر صرفا یکی از استارت‌ها را در هر لحظه بزند، مشکلی نیست، اما هنگامی که به‌طور همزمان هر دو شستی استارت زده شوند، ایراد رخ می‌دهد) و در صورت فشردن همزمان هر دو استارت توسط کاربر، اتصال کوتاه رخ داده و وسایل حفاظتی همچون فیوز عمل می‌کنند؛ زیرا هر دو کنتاکتور، همزمان وارد مدار شده و با توجه به اینکه در مدار قدرت، جای دو فاز توسط کنتاکتورها عوض می‌شود، دو فاز به هم برخورد کرده و موجب اتصال کوتاه می‌شود؛ فلذا به‌منظور حفاظت کامل و ممانعت از هرگونه خطر اتصال کوتاهی، نیاز است که از شستی‌های دابل در مدار چپگرد/راستگرد (چه نوع کند و چه نوع تند) استفاده شود.

به قلم: علیرضا محمودی فرد – مدرس درس آزمایشگاه مبانی مهندسی برق در دانشگاه‌ها و کارشناس تحقیق و توسعه شرکت فنی و مهندسی آریا اندیشه صنعت اکسین