تشخیص قرار داشتن در حالت مغناطیس‌شوندگی در خصوص رله‌ها – علیرضا محمودی فرد

طبق گزارش کلام ماندگار، با استفاده از چه روش‌هایی می‌توان متوجه شد که رله‌های الکترومغناطیسی-مکانیکی و به‌صورت خاص کنتاکتورها، عمل کرده‌اند و در حالت مغناطیس‌شوندگی قرار دارند؟

رله‌‍‌های الکترومغناطیسی-مکانیکی، که تحت‌نام کنتاکتور شناخته می‌شوند، جزو المان‌های بسیار پرکاربرد صنعت برق هستند؛ اساس عملکرد این رله‌ها، مبحث الکترومغناطیس است؛ کنتاکتورها، به این صورت عمل می‌کنند که هرگاه به بوبین آن‌ها برق برسد، مغناطیس شده و وقتی در حالت مغناطیس‌شوندگی قرار گیرند، قادر به قطع و وصل مسیرهایی از مدار، که در آن‌ها قرار گرفته‌اند، می‌باشند.

این‌ها رله‌هایی الکتریکی هستند؛ بدین‌معنی که برای کار، نیاز به تغذیه الکتریکی (ولتاژ برق) دارند؛

مغناطیسی هستند؛ بدین‌مفهوم که وقتی به بوبین آن‌ها برق برسد، عملکرد مغناطیسی از خود نشان می‌دهند و می‌توانند همانند یک آهنربای الکتریکی عمل کنند؛ بدین‌صورت که هسته‌ی ثابت آن‌ها، هسته متحرک‌شان را به خود جذب می‌کند؛

مکانیکی هستند؛ یعنی در هنگام مغناطیس‌شوندگی، می‌توانند عملی مکانیکی و حرکتی را از خود بروز دهند؛ بدین‌صورت که تیغه‌هایی که دارند، در این لحظه خلاف حالت عادی‌شان را پیدا می‌کنند؛ یعنی اگر تیغه‌هایی با حالت عادی باز باشند، بسته شده و در صورتی‌که تیغه‌های با حالت عادی بسته بوده باشند، باز می‌شوند.

وقتی کنتاکتورها در حالت مغناطیس‌شوندگی قرار دارند، قادرند عملیات مکانیکی خود را انجام دهند؛ پس یکی از نمادهایی که می‌تواند مشخص کند که کنتاکتوری در حالت مغناطیس‌شوندگی است، تست از روی تیغه‌های آن است. وقتی کنتاکتور مربوطه مغناطیس می‌شود، اگر با مولتی‌متر دو سر تیغه‌های NO آن را بگیریم، باید تست بوق جواب دهد و بازر بوق بزند؛ برای تیغه‌های NC، نباید چنین چیزی رخ دهد؛ فلذا در حالت مغناطیس‌شوندگی، توجه به این موارد مهم است. در صورتی که کنتاکتور در حالت مغناطیس‌شوندگی قرار نداشته باشد، برای تیغه‌های NO، بازر بوق نزده و برایNCها، بوق می‌زند.

راه دیگر تشخیص مغناطیس‌شوندگی کنتاکتورها، تست وجود ولتاژ است؛ بدین‌صورت که اگر در خروجی تیغه‌ی باز کنتاکتور، ولتاژ وجود داشت، یعنی این کنتاکتور در حالت مغناطیس‌شوندگی است و تیغه حامل جریان و دارای ولتاژ است؛ این کار می‌تواند با استفاده از فازمتر یا با به‌کارگیری مولتی‌متر صورت گیرد؛ هر دو به‌منظور تست وجود یا عدم وجود ولتاژ، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

و ساده‌ترین راه تشخیص، دیدن فلگ کنتاکتور است؛ روی کنتاکتورها معمولا زائده‌ای پلاستیکی قرار دارد که در هنگام مغناطیس‌شوندگی آن، به داخلش فرو می‌رود؛ در حقیقت هرگاه بوبین کنتاکتور برق‌دار شود، هسته ثابت کنتاکتور، هسته‌ی متحرک را جذب خود کرده و این زائده که به هسته متحرک متصل است، همراه با هسته متحرک به داخل کشیده می‌شود و لذا با دیدن این زائده هم می‌توان متوجه مغناطیس‌شوندگی کنتاکتور شد.

ضمنا کنتاکتور با توجه به اینکه کلیدی قدرتی است و تیغه‌های ضخیمی به‌منظور عبور جریان بالا دارد، وقتی قطع و وصل می‌شود، صدایی محکم‌تر از صدای قطع و وصل سایر کلیدهای رایج می‌دهد و قطع و وصل شدنش از روی صدا، غیر قابل تشخیص نیست؛ پس از روی صدای قطع و وصلش هم به این می‌توانیم پی ببریم که در این لحظه، تغییر حالت (وصل به قطع یا قطع به وصل) داد.

به قلم: علیرضا محمودی فرد – مدرس درس کارگاه برق در دانشگاه و مشاور رئیس در امور تجارت و بازرگانی بین‌الملل مرکز خدمات مشاوره‌ای مدیریت و امور بازرگانی سپهر تجارت ایرانیان