تمرکزی بر نکات هورمون کورتیزول – علیرضا محمودی فرد

طبق گزارش پایگاه کلام ماندگار، هورمون استرس که با نام علمی هورمون کورتیزول شناخته می‌شود، جزو مهم‌ترین و موثرترین هورمون‌ها در بدن انسان است.

مقدمه

کورتیزول که به‌عنوان هورمون استرس نیز شناخته می‌شود، بخشی از خانواده گلوکوکورتیکوئیدها است و از غده فوق ‌کلیوی تولید می‌شود. این هورمون به تنظیم متابولیسم، پاسخ به استرس و تعدادی از عملکردهای بیولوژیکی مهم در بدن کمک می‌کند. در این یادداشت، به بررسی کاربردهای بالینی و درمانی هورمون کورتیزول پرداخته خواهد شد.

1. درمان اختلالات التهابی

کورتیزول دارای خواص ضدالتهابی قوی است و به همین دلیل در درمان بیماری‌های التهابی نظیر آرتریت روماتوئید، التهاب ریوی، لوپوس اریتماتوز سیستمیک و التهاب روده استفاده می‌شود. بر اساس پژوهش‌ها، داروهای مشتق از کورتیزول مانند پردنیزون (پردنیزولون) و هیدروکورتیزون می‌توانند به کاهش علائم و عوارض این بیماری‌ها کمک کنند (Chambers et al., 2011).

2. درمان اختلالات خودایمن

کورتیزول به‌خاطر توانایی‌اش در سرکوب سیستم ایمنی، در درمان اختلالات خودایمن مانند بیماری هاشیموتو و مالتیپل اسکلروزیس استفاده می‌شود. این هورمون می‌تواند به کاهش تولید اتوآنتی‌بادی‌ها و کاهش فعالیت ایمنی کمک کند (Coyle et al., 2016).

3. مدیریت استرس و اختلالات اضطرابی

کورتیزول به‌عنوان یک پاسخ طبیعی به استرس عمل می‌کند. در برخی موارد، استفاده کنترل‌شده از کورتیزول می‌تواند به افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی و افسردگی کمک کند؛ به‌ویژه در مواقعی که درمان‌های سنتی مؤثر نبوده‌اند، استفاده از داروهای گلوکوکورتیکوئید ممکن است مورد توجه قرار گیرد (Korte et al., 2005).

4. درمان تروما و صدمه مغزی

تحقیقات نشان داده‌اند که تجویز کورتیزول در بیمارانی که دچار تروما یا صدمه مغزی شده‌اند می‌تواند به محافظت از بافت مغز و کاهش عوارض طولانی‌مدت کمک کند؛ این تاثیر مثبت به توانایی کورتیزول در کاهش التهاب و بهبود وضعیت متابولیک مرتبط است (Murray et al., 2005).

5. درمان بیماری آدیسون

بیماری آدیسون یک اختلال هورمونی است که در آن تولید طبیعی کورتیزول با کاهش مواجه می‌شود. درمان با داروهای ترکیبی حاوی کورتیزول می‌تواند به تعادل هورمونی و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند (Haffner et al., 2019).

6. اثرات بر متابولیسم و کاهش وزن

کورتیزول، به‌عنوان یک هورمون استرس، ممکن است بر متابولیسم چربی و گلوکز تأثیر بگذارد. در شرایطی که کورتیزول به‌طور مزمن بالا باشد، ممکن است به چاقی و افزایش وزن منجر شود؛ از طرف دیگر، در درمان برخی از اختلالات متابولیکی، استفاده کنترل‌شده از کورتیزول می‌تواند به بهبود وضعیت گلیسمی و کنترل قند خون کمک کند (Björntorp, 2001).

7. کاربرد در سرطان

در برخی از انواع سرطان، درمان با گلوکوکورتیکوئیدها (مانند کورتیزول) به‌عنوان بخشی از پروتکل درمانی برای کمک به کاهش التهاب و جلوگیری از عوارض جانبی شیمی‌درمانی استفاده می‌شود (Gordon, 2006).

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

کورتیزول به‌عنوان یک هورمون مهم در بدن، کاربردهای گسترده‌ای در درمان اختلالات التهابی، خودایمن، ریوی، استرس، تروما و بیماری‌های هورمونی دارد؛ با این حال، مدیریت دقیق دوز و زمان تجویز کورتیزول ضروری است تا از عوارض جانبی مرتبط با استفاده مزمن آن جلوگیری شود.

تحت نگارش: علیرضا محمودی فرد – محقق در زمینه‌های سبک زندگی و کارشناس تحقیق و توسعه شرکت فنی و مهندسی آریا اندیشه صنعت اکسین