خطاهای تصمیم‌گیری، مبتنی‌بر تمثیل فوتبالی – علیرضا محمودی فرد

به گزارش پایگاه خبری کلام ماندگار به نقل از پایگاه خبری کلام قلم، در کتاب هنر شفاف اندیشیدن، آمده است: “تصور کنید در زمین فوتبال، هیچ خطایی اتفاق نمیفتاد؛ آن‌وقت واژه‌هایی به‌نام پنالتی، اخطار و اخراج هم معنا نداشت؛ اشک‌ها و لبخندها محو می‌شدند و زیبایی فوتبال هم رنگ می‌باخت؛ آدم‌ها شبیه ربات‌های برنامه‌ریزی‌شده‌ای بودند که وظیفه‌شان بردن بدون کوچک‌ترین اشتباه بود.”

یکی از مهم‌ترین تمرکزهای بحث‌های مدیریتی، روی خطاهاست؛ خطاهای تصمیم‌گیری مدیران؛ در این‌باره، از مثال‌های مناسب و جذاب، در زمینه فوتبال می‌باشد؛ بخشی از زیبایی، جذابیت و شیرینی‌های فوتبال، به‌سبب تنوع زیاد سبک بازی و راهبردهای تیم‌ها است؛ خطاهای فردی، گروهی و تاکتیکی بازیکنان یا مربیان در این بین، نقش زیادی ایفا می‌کند؛ حتی برخی افراد معتقدند که اشتباه‌های داوری هم جزئی از ورزش فوتبال است و همه این خطاها و اشتباه‌ها، به جذاب‌تر بودن و غیر قابل پیش‌بینی بودن مسابقات این ورزش جذاب و پرطرفدار کمک می‌کند (که البته مسلما این دیدگاه غلط است، زیرا تلاش باشگاه‌ها، تیم‌ها، مربیان و بازیکنان را بی‌نتیجه می‌گذارد و عدم رعایت عدالت، جذابیت نیست).

تیم‌ها در تلاشند که حریف را وادار به اشتباه کنند؛ اگر اشتباه‌ها، خطاها، تفاوت‌ها و … در فوتبال وجود نداشت (اشتباه‌های رقبا، نه داوران)، تنوع و زیبایی‌های این ورزش، کاهش می‌یافت؛ در این ورزش، انواع و اقسام تاکتیک‌ها، استراتژی‌ها، روش‌های رسیدن به مقاصد (گُل، پیروزی، کسب سهمیه، قهرمانی در جام‌ها، کسب جوایز انفرادی و …) وجود دارد؛ آنالیزورهای هر تیم، نقاط قوت و ضعف تیم خود و حریفان را ارزیابی می‌کنند؛ از فرصت‌ها استفاده نموده و از تهدیدها دوری می‌کنند؛ ترکیب‌های متفاوتی چیده، استراتژی‌های مختلفی را به‌کار گرفته، بازیکنان متفاوتی را استفاده و تست نموده و راه‌های مختلفی را به‌کار می‌بندند تا به نتیجه برسند. مربیان و سرمربی، بر اساس منابع موجود باشگاه خود (منابع مالی، منابع انسانی، امکانات و تجهیزات ورزشی و …) و ارزیابی تیم‌های حریف، در هر بازی روش‌هایی را برای موفقیت به‌کار می‌گیرند؛ ترکیب‌های چینش مختلف (همچون ۳-۳-۴، ۲-۴-۴، ۱-۳-۲-۴، ۲-۵-۳، ۱-۴-۱-۴، ۱-۴-۵ و …)، تاکتیک‌های متنوعی در بازی (همچون توتال فوتبال، تیکی‌تاکا، سبک بازی دفاع اتوبوسی، سبک دفاع-ضد حمله، سانتر از جناحین و …) و راهبردهای متعددی را به‌کار می‌گیرند تا به پیروزی یا اهداف خود برسند؛ برخی از این روش‌ها، به بازی محکم و خشن، مربوط می‌شود که می‌تواند اخطار، اخراج، خطای پنالتی و مصدومیت را هم برای بازیکنان در پی داشته باشد؛ در این بین، چه بر اثر تاکتیک‌ها، استراتژی‌ها و سبک‌ها و چه به‌دلیل خطاها و اشتباه‌های انسانی، ممکن است اتفاقاتی همچون اخراج و پنالتی، رخ دهد.

همین تنوع زیاد این ورزش است که از نظر بسیاری از افراد، آن را به‌عنوان جذاب‌ترین و پرطرفدارترین ورزش جهان معرفی می‌کنند (درست است که ورزش فوتسال، حتی از فوتبال هم مهیج‌تر است و هر ثانیه‌اش بوی گل می‌دهد، اما تنوع فوتبال را ندارد و لذا هوادران کمتری این ورزش مهیج را دنبال می‌کنند.)؛ همین رخدادها است که این ورزش را کاملا غیر قابل پیش‌بینی می‌کند؛ مکررا پیش می‌آید که نتایجی کاملا متضاد با پیش‌بینی‌ها در مسابقات به‌دست می‌آید؛ اگر این سبک‌ها و خطاها نبود، بازیکنان همچون ربات عمل می‌کردند؛ همچون ربات‌هایی که روی حافظه آن‌ها برنامه‌ای ثابت نوشته شده و پردازنده‌های آن‌ها بر اساس برنامه مربوطه، به قسمت‌های عملگر، فرمان می‌دهند؛ تیم‌ها و بازیکنان، بدون اشتباه خود و حریف، باید آن‌قدر تلاش می‌کردند تا بتوانند به موفقیت برسند؛ تنوع زیاد اتفاقات و رخدادهای مسابقات، کاملا از بین می‌رفت.

پس اشتباه‌ها و خطاها در فوتبال و در هر زمینه‌ی دیگری وجود دارد؛ هر جا بشری وجود داشته باشد، ممکن است خطایی هم موجود باشد؛ انسان، ممکن‌الخطاست (جایزالخطا نیست)؛ هر فرد، سازمان، شرکت، تیم و … در تلاش است که کمترین خطای ممکن را داشته باشد، اما با وجود خطاها هم می‌توان به موفقیت رسید؛ باید خطاها را با تجربه، به‌کارگیری دانش و مشورت، به مرور زمان کاهش داد و به حداقل رساند؛ باید از اشتباهات درس گرفت و تلاش کرد در تصمیمات بهتر عمل کرد؛ هر چقدر خطاها کمتر باشد، عملکرد می‌تواند بهبود یابد و در این صورت، احتمال حصول نتایج بهتر نیز بیشتر می‌شود.

علیرضا محمودی فرد – مشاور رئیس در امور تجارت و بازرگانی بین‌الملل مرکز خدمات مشاوره‌ای مدیریت و امور بازرگانی سپهر تجارت ایرانیان