بررسی معایب استفاده از سیستم‌های فازی / مهندس علیرضا محمودی فرد

به گزارش پایگاه خبری کلام ماندگار، بعضا در مورد سیستم‌های فازی، معایبی ذکر می‌شود که البته از نظر بعضی افراد، چنین مواردی، عیب حساب نمی‌شوند. مواردی که تحت‌عنوان معایب استفاده از سیستم‌های کنترل فازی نام برده می‌شوند، شامل چنین چیزهایی هستند:

• متفاوت بودن توصیف‌های یک سیستم از دیدگاه افراد مختلف
• پذیرفته نشدن روش فازی از طرف برخی از محققان به‌علت ریاضیاتی نبودن روند طراحی این روش
• نداشتن اثبات پایداری سیستم‌های فازی

اولین مورد، تفاوت‌های توصیف یک سیستم از نظر افراد مختلف است؛ یکی از ویژگی‌های طراحی با روش فازی، این است که هر طراح ممکن است طراحی منحصر به فردی را داشته باشد و ممکن است هیچ دو نفری، طراحی یکسانی نداشته باشند؛ چون هیچ دو نفری دقیقا همانند همدیگر فکر نمی‌کنند و نظرات دقیقا یکسانی ندارند که طبیعی هم است؛ اتفاقا اگر دو نفر دقیقا مشابه هم فکر کنند و طراحی یکسانی را داشته باشند، گویی یا با هم مشورت کرده‌اند و یا یکی از آن‌ها از روی دیگری، کپی کرده است؛ مثلا برای یک نفر، دمای ۲۹ درجه‌ی سلسیوس در خصوص هوا، گرم حساب می‌شود، برای یک نفر دیگر، خیلی گرم حساب می‌شود، برای نفری دیگر معتدل حساب می‌شود؛ هرکس دیدگاه متفاوتی دارد و نمی‌توان انتظار داشت حتی نظرات دو نفر، دقیقا یکسان باشد.

دومین مورد، مورد قبول واقع نشدن روش فازی از جنب بعضی محققان به‌دلیل ریاضی‌محور نبودن روند طراحی است؛ برخی محققان که بیشتر به روش‌های سنتی و کلاسیکی پایبند هستند، روند طراحیِ ریاضی را به روش‌های طراحی غیر مبتنی‌بر ریاضیات، ترجیح می‌دهند و لذا از روش‌هایی که چندان ریاضیاتی در نظر گرفته نمی‌شوند، انتقاد می‌کنند. اینکه این روش، مبتنی‌بر درک و هوش بشری و دانش انسانی است، برخی از موارد مربوط به روش‌های کلاسیکی که مبتنی‌بر عملیات‌های ریاضی همچون مشتق و انتگرال هستند را همراه خود ندارد و همین موجب مورد پسند واقع نشدن از طرف برخی محققان می‌شود.

اما سومین مورد، بحث نبود اثبات پایداری سیستم‌های فازی است که این مورد را واقعا می‌توان عیب سیستم‌های فازی عنوان نمود؛ در مباحث طراحی سیستم‌های کنترل غیرخطی، چیزی وجود دارد تحت‌عنوان اثبات پایداری با قانون دوم لیاپانوف؛ برای روش فازی، چنین اثباتی صورت نمی‌گیرد و لذا از قبل نمی‌توان در مورد قطعا پایدار بودن پاسخ سیستم، صحبتی به میان آورد؛ حتی اگر موارد اول و دوم مذکور را جزو معایب سیستم‌های کنترل فازی ذکر نکنیم و در واقع از آن‌ها چشم‌پوشی کنیم، ولی مورد سوم چیزی نیست که بتوان به‌سادگی از آن گذشت؛ چون بحث پایداری در سیستم‌های کنترلی، بسیار مهم و کلیدی است.

به‌عنوان مثال در جاهایی که با حساسیت زیادی روبرو هستیم و نیاز به طراحی بسیار دقیق و حساب شده و از قبل تست شده برای پیاده‌سازی و اجرا نیاز است، ترجیح داده می‌شود که از سیستم‌های فازی استفاده نشود، تا از ریسک‌های احتمالی و وقوع حادثه و خسارت، جلوگیری کنیم. اما در کل، مزایای استفاده از سیستم‌های فازی آن‌قدر زیاد است که ما را ملزم کند که استفاده از آن‌ها را کنار نگذاریم و بیش از پیش به‌سوی استفاده از آن‌ها گام برداریم.

به قلم: علیرضا محمودی‌فرد-پژوهشگر منطق فازی و مدرس دانشگاه‌ها