یک بررسی علمی در مورد رابطه ورود کلسیم با تپش قلب – علیرضا محمودی فرد

پایگاه خبری تحلیلی کلام ماندگار | کلسیم یکی از مهم‌ترین یون‌ها در تنظیم عملکرد قلب است و نقش کلیدی در انقباضات عضلانی، از جمله عضله قلب، ایفا می‌کند. اثرات کلسیم بر تپش قلب به شکل مستقیم و غیرمستقیم بر عملکرد الکتروفیزیولوژیکی قلب تأثیر می‌گذارد. در این یادداشت، به بررسی ارتباط بین ورود کلسیم به داخل سلول‌های قلبی و تپش قلب پرداخته می‌شود.

مکانیسم‌های اثر کلسیم بر قلب

انقباض عضله قلب

ورود کلسیم به داخل سلول‌های عضلانی قلب (ماکروفاژهای کاردیاک) باعث افزایش غلظت کلسیم درون‌سلولی می‌شود که این امر منجر به انقباض عضله قلب می‌گردد. یک پروتئین به نام تروپونین C که در فیبرهای عضلانی یافت می‌شود، به کلسیم متصل می‌شود و به این ترتیب فرایند انقباض را آغاز می‌کند (Bers, 2002).

تولید پتانسیل عمل

کلسیم همچنین در تولید پتانسیل عمل قلبی نقش دارد. ورود کلسیم از طریق کانال‌های کلسیم وابسته به ولتاژ (VDCC) باعث ایجاد سیگنال الکتریکی برای انقباض قلب می‌شود. این سیگنال‌های الکتریکی در گره سینوسی (Sinoatrial Node) ایجاد می‌شود و می‌تواند موجب تپش قلب شود (Katz, 2010).

تأثیرات غلظت کلسیم بر تپش قلب

هیپوکلسیمی

در صورتی که غلظت کلسیم در خون کاهش یابد (هیپوکلسیمی)، می‌تواند منجر به کاهش قدرت انقباضی قلب و کاهش تعداد تپش‌های قلبی شود. هیپوکلسیمی می‌تواند باعث افزایش زمان بین تپش‌های قلب و حتی عوارض جدی‌تر مانند آریتمی شود (Huang & Liu, 2017).

هیپرکلسیمی

برعکس، افزایش غلظت کلسیم (هیپرکلسیمی) می‌تواند منجر به افزایش تحریک‌پذیری و تعداد تپش‌های قلبی گردد. هیپرکلسیمی می‌تواند به بروز آریتمی‌های خطرناک منجر شود و عملکرد قلب را تحت‌تأثیر قرار دهد (Kirkland et al., 2011).

بیماران مبتلا به آریتمی

در بیماران مبتلا به آریتمی‌های قلبی، اختلال در ورود و خروج کلسیم می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر روی ریتم قلب داشته باشد. درمان‌هایی که به‌طور خاص بر روی نرمال‌سازی سطح کلسیم کار می‌کنند، می‌توانند به بهبود شرایط این بیماران کمک کنند (Wang et al., 2014).

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

ورود کلسیم به داخل سلول‌های قلبی یک فرآیند اساسی در تنظیم تپش قلب و انقباض آن است. نوسانات در سطح کلسیم می‌تواند تأثیرات زیادی بر فعالیت قلب، از جمله رفتار تپش، انقباض و احتمال بروز آریتمی داشته باشد؛ بنابراین، یک درک عمیق از مکانیزم‌های مرتبط با کلسیم در قلب می‌تواند به توسعه استراتژی‌های درمانی موثر برای اختلالات قلبی کمک کند. به‌طور کلی، برای بیمارانی که مشکل قلبی علی‌الخصوص در مورد آریتمی‌ها و تپش قلب دارند، مصرف مکمل‌های کلسیمی و یا مواد غذایی حاوی کلسیم زیاد، باید با احتیاط صورت گیرد تا از صدمات بعدی، جلوگیری شود؛ مصرف بی‌رویه‌ی هر چیزی حتی عنصر کلیدی و حیاتی همانند کلسیم، می‌تواند مضر باشد؛ لذا لزوم تعادل در مصرف مخصوصا برای افراد دارای بیماری زمینه‌ای، محسوس است.

گردآوری و نگارش: محقق علیرضا محمودی فرد – پژوهشگر سبک زنگی سالم و مدرس فیزیولوژی در دانشگاه